Koç Üniversitesinden Bir İlk Daha: Yapay Zekâ ve Büyük Veri Beraberliği, Toplum ve Siyasetin Karmaşık Yapısını Çözümleyecek Yeni Bir Platform Oluşturacak

Koç Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Erdem Yörük, ”Politus: Yapay Zekâ Temelli Veri Platformu” adlı projesiyle Avrupa Araştırma Konseyi’nden (European Research Council - ERC) Kavram Kanıtlama desteği almaya hak kazandı. Politus Projesi, sosyal medya ve diğer büyük veri kaynaklarını kullanarak topluma ve siyasete, yani insan davranışına ilişkin, gerçek zamanlı, geriye dönük ve nüfusu istatistiksel olarak temsil edebilen veriler sağlayacak. Toplumsal araştırma yöntemindeki büyük devrimin öncülerinden olmayı vaat eden Politus Projesi ile Politus Analytics isimli bir veri platformu inşa edilecek. Klasik anket yöntemiyle veri toplamanın ötesine geçecek bu veri platformu hem toplumsal ve siyasi trendleri anlamak için hem de adil sosyal politikalar tasarlanmasına katkıda bulunmak için kullanılacak.

Avrupa’daki en iyi araştırmacıları ve çığır açıcı projelerini destekleyen Avrupa Araştırma Konseyi (European Research Council - ERC), Koç Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Erdem Yörük ve araştırma grubu tarafından geliştirilecek olan Politus Analytics adlı veri platfomunu destekleme kararı aldı. 2016’da ”Refah Devletinin Yeni Siyaseti: Yükselen Ekonomilerde Yeni Bir Refah Devleti Rejimine Doğru” başlıklı projesiyle (emw.ku.edu.tr), ERC’nin 1,5 milyon avro’luk başlangıç fonunu almaya hak kazanan Doç. Dr. Erdem Yörük, Türkiye’den bu desteği alan ilk sosyolog olmuştu. Bu yıl da ERC projelerinden, topluma ve ekonomiye bir fayda oluşturulmasını sağlamak amacıyla verilen ve daha önce ERC desteği almış araştırmacıların başvurabildiği Kavram Kanıtlama (Proof of Concept) desteğine layık görüldü. Politus, Türkiye’ye sosyal bilimler alanında verilen ilk ERC Kavram Kanıtlama desteğini getiren proje oldu. Bu çağrıda tüm dünyadan 55 proje desteğe hak kazanırken, Politus sosyal bilimler alanında fonlanan iki projeden biri oldu. Proje 18 ay boyunca 150 bin avro’luk destek alacak.

Klasik Anket Yönteminin Ötesine Geçecek Veri Platformu

Son derece karmaşık bir yapıya sahip insan davranışının sosyal medyadan anlaşılması, toplumbilimin ve bilgisayar mühendisliğinin tam anlamıyla disiplinler arası bir sinerji yaratmasını gerekli kılıyor. Sosyologlar, bilgisayar mühendisleri, matematikçiler ve hesaplamalı sosyal bilimcilerden oluşan Politus ekibi, toplumun, siyasetin ve verinin karmaşık yapısını çözümleyecek analizler yapabiliyor. Bu da bu konuda kullanılan yöntemler anlamında devrimsel bir yeniliğe işaret ediyor. Böylece hem klasik anket yönteminin hem de sosyal medya takibinin ötesine geçilebiliyor. Klasik anketlerin sağladığı veri çok seyrek, maliyeti yüksek ve geriye dönük bilgi edinmek çok zor. Sosyal medyadaki eğilimlerin analizine üzerine kurulu sosyal medya takibi çalışmaları ve sektörü ise, toplumun geneline ilişkin kısıtlı veya yanıltıcı bilgiler aktarabiliyor. Örneğin, yaşlı nüfus veya kırsal nüfus, sosyal medyada normalde olduğundan çok daha az temsil ediliyor ve sosyal medyadan alınan eğilimler, yaşlıların ve kırsal nüfusun eğilim ve özelliklerini gözden kaçırabiliyor. Klasik anket yöntemiyle veya sosyal medya takibi ile bilgi toplamanın ötesine geçen Politus ise toplum bilim, istatistik, bilgisayar mühendisliği gibi bilim dallarının bir arada çalışması sayesinde bu temsiliyet benzeri problemleri çözmeye çalışıyor.

Politus Analytics, araştırmacılar, siyasi partiler, STK’lar ve şirketlerin ihtiyaç duydukları gerçek zamanlı, temsili ve panel veriyi (farklı zamanlarda ölçümlenmiş çok boyutlu veri) çevrimiçi bir veri platformu üzerinden sağlayacak. Kullanıcılar, çeşitli filtre ve kategorileri seçerek, arzu ettikleri veriyi sayısal olarak ya da bir harita üzerinde ve zamansal grafiklerle elde edebilecekler. Örneğin, orta yaşlı muhafazakâr erkeklerin ekonomi konusunda hissettikleri kaygı ya da genç orta sınıf kadınların çevre konusundaki duyarlılıkları, gerçek zamanlı olarak bir harita üzerinde incelenebilecek. Bu temsili panel veri de kamuoyu araştırması yöntemi açısından önemli bir sıçramaya karşılık gelecek.

Türkiye’de En Fazla ERC Desteği Koç Üniversitesi Öğretim Üyelerinde

En özgün ve yenilikçi bilimsel araştırmalara destek sağlayan, Avrupa’nın bilimsel alanda en prestijli ve tanınmış kurumu olan Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) fonu 2012’den bugüne kadar Türkiye’den 37 prestijli projeye verildi. Bu fonların 21’i Koç Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından alındı. Bunların 15’i ana proje desteği, 6’sı ise ticarileştirme amaçlı ek ERC desteği olan Kavram Kanıtlama desteği almış olup, ana projelerin 9’u mühendislik, 4’ü sosyal bilimler ve 2’si de moleküler biyoloji ve genetik alanındaki araştırmalardan oluşuyor.